Аржаков Афанасий Иванович

Сэрии уонна педагогическай үлэ бэтэрээнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Мэҥэ Хаҥалас уонна Кэбээйи оройуоннарын Бочуоттаах гражданина, Российскай Федерация суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ төрөөбүтэ 100 сылыгар

Аржаков афанасий иванович

Афанасий Иванович 1925 сыллаахха олунньу 25 күнүгэр Уус Алдан 2-с Суотту нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Аҕата 1928, ийэтэ 1932 сыллаахха өлөннөр, төгүрүк тулаайах хаалбыта. 1934-1935 сыл үөрэх дьылыгар Диэрэ сайылыкка атыыһыт Ардьакыап дьиэтигэр аан бастаан аһыллыбыт оскуолаҕа үөрэнэ киирбитэ. 1942 сыллаахха 6 кылааһы бүтэрэн, сэрии сылларыгар үөрэнэр кыаҕа суох буолан, холкуоска араас үлэни үлэлээбитэ.

1943 сылтан төрөөбүт нэһилиэгэр ааҕар балаҕан сэбиэдиссэйинэн үлэлии сырыттаҕына 1944 с. бэс ыйын 4 күнүгэр Кыһыл Армия кэккэтигэр ыҥырыллыбыта. 529 стрелковай полк үһүс батальонун иккис ротатыгар сулууспатын саҕалаабыта.

Буойун

1945 сыл олунньутугар генерал Исса Александрович Плиев Маҥнайгы гвардейскай аттаах механизированнай бөлөх ахсыс кавалерийскай девизиятын полкатыгар түбэспитэ. Будапешт куораты босхолуур кыргыһыыга маҥнайгы бойобуой сүрэхтэниитин ааспыта. Фашистскай Германияны Кыайыы өрөгөйдөөх күнүн Дьер куоракка байыаннай госпитальга сытан көрсүбүтэ. Эмтэнэн тахсаатын кытта, бэс ыйыгар 1945 сыллаахха сулууспалыыр чааһын табаарынай вагоннарга олордон, тимир суолунан төттөрү илин диэки атаарбыттара. Атырдьах ыйын 9 күнүгэр биһиги дойдубут Японияны утары сэриигэ кыттыытын саҕалаабыта. Япония балаҕан ыйын 2 күнүгэр биир тыла суох капитуляцияланыы туһунан пактаҕа илии баттаабыта. Афанасий Иванович Иккис аан дойду сэриитин Калган куоракка түмүктээбитэ.

Афанасий Иванович Аҕа дойду улуу сэриитин 2 истиэпэннээх уордьанынан, “Бойобуой үтүөлэрин иһин”, “Хорсунун иһин”, “Японияны кыайыы иһин” бойобуой мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.

Бойобуой мэтээллэрэ

Аҕа дойду Улуу сэриитин 2 истиэпэннээх уордьана

"Японияны кыайыы иһин"

"Хорсунун иһин"

"Бойобуой үтүөлэрин иһин"

1985 с. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара

2000 с. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара уонна тыыл бэтэрээннэрэ

учуутал

Афанасий Иванович дойдутугар 1950 сыллаахха атырдьах ыйыгар эргиллэн кэлбитэ. Сэрии содулугар охсуллан, оҕотук сааһыгар үөрэммэккэ хаалбытын ситиһэн, Майа орто оскуолатын 1953 сыллаахха үөрэнэн бүтэрбитэ.

1953-57 сылларга эргиэн тэрилтэлэригэр үлэлиир. Дьокуускайдааҕы Саха государственнай университеты саха тылыгар уонна литературатыгар салаатын 1963 сыллаахха бүтэрэн учуутал идэтин баһылаабыта.
1960 сылтан Майа, Павловскай, Бүтэйдээх орто оскуолаларыгар учууталынан, ССКП райкомугар, үөрэҕирии отделын инструкторынан, Майатааҕы ыччат киэһээҥи оскуолатыгар директорынан, завуһунан үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ.

1981 сылтан Майатааҕы кииннэммит библиотекаҕа 1998 сылга диэри үлэлээн баран пенсияҕа тахсыбыта

СУРУЙААЧЧЫ

Афанасий Иванович суруйар, айар үлэ ухханыгар ылларан, “Таммахтар” литературнай холбоһук биир актыыбынай чилиэнэ, улуустааҕы “Эркээйи” хаһыакка сэрии, тыыл,үлэ бэтэрээннэрин туһунан элбэх ыстатыйа, очерка суруйан таһаарар. Ону тэҥэ Афанасий Иванович уонча кинигэни бэчээккэ таһааран, хорсун-хоодуот буойуттар өйдөбүллэрин, бойобуой сырыыларын үйэтиппит сүҥкэн үтүөлээх.

1999 с. - "Тимофей Сметанин";
2001 с. - "Охсуһуулаах кэм уолаттара";
2003 с. - "Сэмэн Никифоров туһунан";
2003 с. - "Дьүөгэ Ааныстыырап";
2008 с. - "Кыргыһыылаах кэм кыттыылаахтара".